Πριν 124 χρόνια στις 15/12/1891 ο Τζέιμς Νέισμιθ κατέγραψε τις 13 "εντολές" ενός αθλήματος που ο ίδιος ονόμασε "basketball" και που έμελλε να εξελιχθεί σε ένα από τα δημοφιλέστερα σπορ στον κόσμο.



Ο καθηγητής Νέισμιθ
Ο Νέισμιθ (1861- 1939) γεννήθηκε στο Ράμσεϊ του Οντάριο του Καναδά. Από μικρός ασχολήθηκε με τη γυμναστική, το λακρός (καναδέζικο σπορ) και το ράγκμπι. Αργότερα σπούδασε Φυσική Αγωγή, ενώ την τελευταία χρονιά των σπουδών του ανακηρύχθηκε καλύτερος γυμναστής των αμερικανικών πανεπιστημίων. Όταν αποφοίτησε εργάστηκε ως καθηγητής στο YMCA International Training School (Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης): ιδιωτικό κολέγιο ειδικευμένο στην αθλητική ιατρική, την φυσική αγωγή, την φυσιολογία και την βιομηχανική. Το 1891 οι υπεύθυνοι του κολεγίου ανέθεσαν στον Νέισμιθ την δημιουργία ενός παιχνιδιού που δεν θα απαιτούσε μεγάλη έκταση, δεν θα ήταν σκληρό και θα μπορούσε να παιχτεί σε κλειστό χώρο. 

Ο σχεδιασμός 
Ο Νέισμιθ μελέτησε  σπορ της εποχής (ποδόσφαιρο, ράγκμπι, λακρός, χόκεϊ-μπέιζμπολ) και κατέληξε ότι το σχέδιο της δερμάτινης μπάλας του ποδοσφαίρου ήταν ιδανικό, ενώ πρόσφερε και ασφάλεια. Είδε ότι η μεγαλύτερη επαφή γινόταν όταν ο παίκτης έτρεχε με την μπάλα, είτε ντριμπλάροντας, είτε χτυπώντας την (ανάλογα το άθλημα), έτσι αποφάσισε ότι η πάσα θα ήταν η μοναδική επιτρεπόμενη  επιλογή. Μείωσε περισσότερο την σωματική επαφή, αφαιρώντας από τους παίκτες τη δυνατότητα να προστατεύσουν τον "στόχο", με την τοποθέτηση αυτού πολύ ψηλότερα από τα κεφάλια τους.



Η εφαρμογή
* 1891 (15/1): Συγκέντρωσε στο κλειστό γυμναστήριο του κολεγίου 18 φοιτητές του, τους χώρισε σε 2 ομάδες των εννιά και τους έστειλε να στερεώσουν στους δυο καλάθια, κοφίνια συγκομιδής ροδάκινων σε δύο τείχους. Τους μάζεψε στο κέντρο του γηπέδου και τους εξήγησε τους 13 κανόνες που θα έπρεπε να ακολουθούν. Το μπάσκετ είχε μόλις γεννηθεί...
* Ο Νέισμιθ δημοσίευσε επίσημα τους 13 κανονισμούς και ανακοίνωσε την διεξαγωγή του πρώτου τουρνουά μπάσκετ. Οι περισσότεροι κανονισμούς, με μικρές παραλλαγές, συνεχίζουν να ισχύουν έως και σήμερα. Στον αρχικό σχεδιασμό οι παίκτες δεν είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν την μπάλα κινούμενοι, αλλά να την πασάρουν ακίνητοι. Μετά από κάθε καλάθι, η επαναφορά γινόταν από το κέντρο, ενώ οι παίκτες έτριβαν με σκόνη κάρβουνου τις παλάμες τους, ώστε να κρατούν σταθερά τη μπάλα. 

Η ανάπτυξη του αθλήματος
* 1898: Ο Νέισμιθ μετακόμισε στο Κάνσας, όπου προσελήφθη από το τοπικό πανεπιστήμιο ως καθηγητής και προπονητής της ομάδας. Εκεί οργάνωσε το άθλημά του και δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα ανάπτυξής του. Η παράδοση του Κάνσας και η επιρροή του στο μπάσκετ έφτασε μέσα από μια θαυμαστή πορεία μέχρι τις μέρες μας με ονόματα όπως ο Forrest Allen, ο Dean Smith, ο Adolph Rupp, ο Pat Riley, ο Larry Brown και ο Michael Jordan.
Το καινούργιο άθλημα εξαπλώθηκε γρήγορα σε ΗΠΑ-Καναδά και κατόπιν στον υπόλοιπο κόσμο. Το 1904, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σεντ Λούις, το μπάσκετ παρουσιάστηκε ως σπορ επίδειξης και 32 χρόνια μετά, στην Ολυμπιάδα του 1936, εντάχθηκε στο πρόγραμμα. Στο Βερολίνο ο Νέισμιθ ανακηρύχθηκε τιμητικά πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Μπάσκετ και απένειμε τα μετάλλια στις νικήτριες ομάδες του πρώτου ολυμπιακού τουρνουά, όλες από την”πατρίδα του αθλήματος”, τη Βόρεια Αμερική (1. ΗΠΑ, 2. Καναδάς, 3. Μεξικό). Το 1976 στο Μόντρεαλ μπήκε και το μπάσκετ γυναικών στο ολυμπιακό πρόγραμμα.



Στη μνήμη του Νέισμιθ
* 1939: Ο Νέισμιθ πέθανε και θάφτηκε στο Λόρενς του Κάνσας. Από τότε πολλές εκδηλώσεις έχουν γίνει στη μνήμη του ανθρώπου που ανακάλυψε και έδωσε μορφή σε ένα από τα πλέον δημοφιλή αθλήματα στον κόσμο. Η κορυφαία όμως αναγνώριση υπήρξε η είσοδός του ως πρώτου "ενοίκου" στο Basketball Hall of Fame, το οποίο δημιουργήθηκε το 1968 στο Σπρίνγκφιλντ και πήρε τιμητικά το όνομά του. 
* 2007: Μπήκε και στο FIBA Hall of Fame, στην ίδια τελετή που τιμήθηκε και ο Νίκος Γκάλης. Επίσης, το τρόπαιο του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Καλαθοσφαίρισης (Μουντομπάσκετ), φέρει από την πέμπτη του διοργάνωση (1967) τιμητικά το όνομα του Νέισμιθ (Naismith Trophy).

Οι 13 κανόνες του Νέισμιθ
1. Ένας παίκτης μπορεί να πετάξει τη μπάλα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση με το ένα η με τα δυο χέρια.
2. Ένας παίκτης μπορεί να χτυπήσει τη μπάλα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση με το ένα η με τα δυο χέρια, ποτέ όμως με τη γροθιά.
3. Ένας παίκτης δεν επιτρέπεται να τρέχει με τη μπάλα στα χέρια. Είναι υποχρεωμένος να την πασάρει από το σημείο, από το οποίο την πήρε.
4. Η μπάλα πρέπει να συγκρατείται μόνο με τις παλάμες η μέσα σε αυτές. Δεν επιτρέπεται η χρήση των χεριών και του σώματος για αυτόν τον σκοπό.
5. Δεν επιτρέπεται το μαρκάρισμα ενός αντιπάλου με τον ώμο, το κράτημά του, το σπρώξιμο και η τρικλοποδιά. Την 1η φορά το παράπτωμα τιμωρείται με φάουλ ενώ την 2η ο παίκτης αποβάλλεται μέχρι να σημειωθεί το επόμενο καλάθι. Σε περίπτωση που υπάρχει εσκεμμένο βίαιο χτύπημα, τότε ο παραβάτης αποβάλλεται για όλο το υπόλοιπο παιχνίδι και απαγορεύεται να αντικατασταθεί.
6. Φάουλ θεωρείται το χτύπημα της μπάλας με τη γροθιά, οι παραβιάσεις των κανονισμών 3 - 4 και ό,τι περιγράφεται στον καν. 5.
7. Αν μια ομάδα υποπέσει σε 3 συνεχόμενα φάουλ, τότε δίνεται ένας πόντος στην αντίπαλη ομάδα.
8. Οι πόντοι επιτυγχάνονται όταν η μπάλα πεταχτεί η χτυπηθεί από τον αγωνιστικό χώρο προς το καλάθι και μείνει μέσα σε αυτό. Στην περίπτωση που η μπάλα σκαλώσει στο στεφάνι του καλαθιού και ένας αμυντικός κουνήσει το καλάθι, τότε δίνεται ένας πόντος στους επιτιθέμενους.
9. Όταν η μπάλα βγαίνει έξω από τον αγωνιστικό χώρο, η ομάδα που την έχει στην κατοχή της, διαθέτει 5 δεύτερα για την επαναφορά. Αν αργήσει περισσότερο, τότε η μπάλα δίνεται στους αντιπάλους. Στην επαναφορά, δικαίωμα κατοχής έχει ο πρώτος παίκτης που θα ακουμπήσει τη μπάλα. Αν υπάρχει αμφιβολία, τότε την επαναφορά αναλαμβάνει ο διαιτητής.
10. Ο "Umpire" (σ.σ. παρατηρητής ή γραμματεία) τιμωρεί τους παίκτες και σημειώνει τα φάουλ, ενώ ενημερώνει και τον "Referee" (διαιτητής) όταν μια ομάδα συμπληρώσει 3 συνεχόμενα φάουλ. Επίσης έχει την εξουσία να αποβάλλει τους παίκτες σύμφωνα με τον κανονισμό 5.
11. Ο διαιτητής έχει την ευθύνη της μπάλας και αποφασίζει πότε αυτή παίζεται, πότε είναι μέσα στον αγωνιστικό χώρο και πότε έξω, σε ποιόν ανήκει. Επίσης είναι ο χρονομέτρης του παιχνιδιού. Αποφασίζει πότε είναι έγκυρος ένας πόντος, σημειώνει το σκορ και ασχολείται με οτιδήποτε άλλο αφορά τα διαιτητικά καθήκοντα.
12. Η διάρκεια αγώνα είναι 30 λεπτά, αποτελούμενη από δυο ημίχρονα των 15 λεπτών και 5 λεπτά ξεκούρασης ανάμεσα σε αυτά.
13. Η ομάδα που θα πετύχει περισσότερους πόντους είναι η νικήτρια.

Οι 13 αυθεντικοί κανονισμοί του μπάσκετ
Το αυθεντικό χειρόγραφο με τους 13 κανονισμούς βρισκόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια στην ιδιοκτησία του εγγονού του Τζέιμς Νέισμιθ, Ίαν Νέισμιθ. Όταν ο Ίαν εξέφρασε την πρόθεσή του να το πουλήσει, το Naismith Memorial Basketball Hall of Fame ήταν το πρώτο που εκδήλωσε ενδιαφέρον να το αποκτήσει, χωρίς όμως να υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στις δυο πλευρές. Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2010, το χειρόγραφο πουλήθηκε από το Naismith International Basketball Foundation σε δημοπρασία στον οίκο Sotheby's της Νέας Υόρκης, αντί του ποσού των 4.3 εκατομμυρίων δολαρίων (παγκόσμιο ρεκόρ για αθλητικό αναμνηστικό)! Αγοραστές ήταν το ζεύγος Ντέιβιντ και Σούζαν Μπουθ (πάμπλουτοι επιχειρηματίες από το Κάνσας των ΗΠΑ), που απέκτησαν το "Ευαγγέλιο" του μπάσκετ, μόνο και μόνο για να το δωρίσουν στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, όπου εκτίθεται από το 2012. Το 2006 γυρίστηκε στις ΗΠΑ ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο "Basketball Man" και θέμα την δημιουργία του μπάσκετ από τον Τζέιμς Νέισμιθ και την εξέλιξή του μέχρι τις μέρες μας. Μέσα σε αυτό παρελαύνουν μεγάλες δόξες του αθλήματος, από τους παλαιότερους (Όσκαρ Ρόμπερτσον, Ρικ Μπάρι, Μπομπ Κιούζι, Ρεντ Άουερμπακ) μέχρι και τους νεότερους, συμπεριλαμβανομένου βέβαια του φαινόμενου Μάικλ Τζόρνταν. Αφηγείται ο εγγονός Ίαν Νέισμιθ κουβαλώντας συνεχώς μαζί του έναν χρυσό χαρτοφύλακα που περιείχε το αυθεντικό χειρόγραφο των 13 κανονισμών του παππού του, Τζέιμς.